چگونه به فرزندم کمک کنم تا بهتر بنویسد؟

چه کنیم تا بچه‌ها بهتر بنویسند. بهتر نوشتن را از دو زاویه بررسی می کنیم.

1. نوشتن مطالبی که از نظر نگارشی درست هستند.
2. زیبا و خوش‌خط نوشتن

چگونه به نگارش فرزندم کمک کنم؟

در زبان فارسی نشانه‌های هم صدا و با شکل‌های نوشتاری متفاوت داریم مثل ض، ز، ظ، ذ. این موضوع اختصاص به زبان فارسی ندارد و در بقیه‌ی زبان‌ها مثل انگلیسی نیز این‌گونه استثناها وجود دارند. اشتباهات نگارشی در استثناها مختص به بچه‌ها نیست حتی ما بزرگسالان نیز در نوشتن بعضی از کلمات با نشانه‌های سین یا صاد دچار اشکال می‌شویم. درزمینه درست نوشتن از نظر نگارشی بحث زیاد است اما همین که واژه در شکل اصلی کلمه نوشته شود و فعل و فاعل در جای مناسب قرار بگیرد، کافی است.

 برای بهتر نوشتن از نظر نگارشی راه‌های زیادی وجود دارد.

ساده‌ترین راه که معمولاً اشتباه‌ترین راه بوده، این است که از دانش‌آموز بخواهیم؛ یک یا دو صفحه از روی کلمه بنویسد. زمانی‌که تکلیف را به شکل اجبار درمی‌آوریم؛ دانش‌آموز سعی می‌کند، سریع‌تر انجام دهد یا به هر ترتیبی از نوشتن ‌تکلیف شانه خالی کند. وقتی هم می‌نویسد، بدخط نوشته تا سریع‌تر تمام شود و بدخطی برایش خواهد ماند. از نظر منطقی هم وقتی از او می‌خواهید که از یک متن ۲ الی ۳ بار بنویسد؛ درواقع ۳۰ الی ۴۰ واژه را همزمان جلوی او می‌گذارید. وقتی حجم این واژه‌ها زیاد می‌شود، یادگیری او کم و با اجبار و فشار خواهد نوشت. ما اساساً هر نوع یادگیری با ناراحتی را رد می‌کنیم چون نه از نظر انسانی درست است و نه ثمر زیادی دارد. بهترین نوع یادگیری این است که بچه‌ها کاری را با میل، رغبت و شادی انجام دهند که راه‌های زیادی وجود دارد که دوستان فرهنگی و والدین در طول زمان از طریق تجربه به دست آورده‌اند که بر روی دانش‌آموزان کلاس و فرزندان‌شان اجرا می‌کنند. راهی که ما برای بهتر نوشتن از دیدگاه نگارشی در این مطلب پیشنهاد می‌دهیم؛ لزوماً بهترین راه نیست اما راهی است که فعلاً به ذهن ما رسیده است.

ابتدا یک دفتر یادداشت متوسط تهیه کرده که با دفترهای دیگر متفاوت باشد. هر روز یک خط شعر که حداکثر سه واژه‌ی املایی مهم در آن است را انتخاب کرده، ۲ الی ۳ بار برایش بخوانید تا با شما همراهی کند. این‌کار را به شکل یک فعالیت دوست‌داشتنی تبدیل کنید و از او بخواهید آن یک خط شعر را بالای یک صفحه در دفترچه یادداشت نوشته و احساسش را در مورد آن خط شعر به شکل نقاشی یا داستان بکشد یا بنویسد. در هیچ صفحه‌ای بیش‌تر از یک خط شعر ننویسد. عجله هم نداشته باشید. این روش نیازمند تمرین مستمر است. برای اجرای این روش فعلاً هدف بهتر نوشتن است. درس و یادگیری را کنار بگذارید. شما فعلاً می‌خواهید ۱۵ دقیقه با فرزندتان درباره‌ی یک خط شعر صحبت کنید. در طول زمان نه‌تنها به هدف مدنظرتان که همان درست‌نویسی است، خواهید رسید بلکه نتایج دیگری هم حاصل خواهد شد که در عمل مشاهده خواهید کرد. وقتی نقاشی جزو علایق بچه‌ها باشد و یا علاقه به نوشتن داستان داشته باشد، می‌تواند نظرش را هرچند مخالف با شعر بگوید و بنویسد. همه‌ی فعالیت‌هایی که برای بهتر شدن وضعیت فرزندتان انجام می‌دهید، بهتر است خودتان هم روی آن کار کنید. فردا مجدد یک خط شعر دیگر را انتخاب کرده و همین برنامه را روی آن پیاده کنید و ۱۵ الی ۲۰ دقیقه از کنار فرزندتان بودن لذت ببرید.

در انتشارات دبستانک کتاب‌های شعری داریم که می‌تواند به شما در انتخاب یک خط شعر کمک کند؛ مثل کتاب شعر‌بستنی مخصوص کلاس اولی‌ها و یا کتاب انشا‌ی یک ابر مخصوص کلاس دوم به بالا. هر دو کتاب توسط سرکار خانم اصلاحی سروده شده‌اند. بعد از یک ماه دانش‌آموز خواه‌ناخواه یاد می‌گیرد چون زمانی‌ که فعالیتی در رابطه با نقاشی یا داستان انجام می‌دهد، ارتباط مغزی با واژه‌ها و کانال‌ها ایجاد شده و در ذهنش می‌نشیند و به تدریج یاد خواهد گرفت. منظور از داستان، یک داستان طولانی نیست بلکه یک واقعه را درحد دو الی سه خط بنویسد، کافی است. حتی کشیدن یک نقاشی ابتدایی برای تبدیل یک خط شعر به نقاشی کافی ست و به درست‌نوشتن و درست‌خواندن او کمک خواهد کرد. هیچ کدام از این‌ فعالیت‌ها را به شکل تکلیف و اجبار نباید نگاه کرد.

بعد از یک ماه، بازی‌های جدید را به این کار می‌توان اضافه کرد که لازم به نوشتن در دفترچه یادداشت نیست و در یک کاغذ جدا به صورت بازی اسم فامیل در می‌آوریم و از او می‌خواهیم که با کلماتی که نشانه «ص» دارند، اسم فامیل بازی کنیم. اگر این بازی‌ها را با یک برنامه منظم ادامه دهید، شما و فرزندتان خیلی چیزها را برای زندگی بهتر از هم یاد خواهید گرفت و به تدریج گنجینه واژگانی که درست می‌نویسد، افزایش خواهد یافت. بازی دیگر نوشتن ده کلمه است که آخر آن‌ها نشانه مشابه با کلمات خانه، کاشانه و … داشته باشد. کوشش برای نوشتن و نگاه کردن به برگه‌های هم بعد از بازی در طول زمان به تدریج گنجینه‌ی واژگان درست را در ذهن بچه‌ها افزایش خواهد داد. فرض کنید در یک بازی تصمیم می‌گیرید، هرکس کلمه بیش‌تری با نشانه «ه» بنویسد، برنده است. شما ۵ تا کلمه که نشانه «ه» را دارد نوشته و او شش کلمه با نشانه ه می‌نویسد اما کلمه محمود را اشتباها به صورت مهمود نوشته است. مثل هر بازی دیگر می‌گویید: « نه این قبول نیست. » پس همین توجه کردن و جر و بحث  بعد از بازی بر سر امتیاز باعث می‌شود که آن کلمه برای ابد در ذهنش بماند.

مادری سوال پرسیدند که چطور فرزندشان را مشتاق به نوشتن در زیر شعرها کنند؟

 جواب: علاقه‌مند کردن فرزندشان کار سختی نیست و بطور کلی به شناخت شما از فرزندتان و علایق او بستگی دارد که چطور او را به نوشتن علاقه‌مند کنید که با توجه به روحیات فرزند شما متفاوت است. در انجام این کار صبور باشید. یک شعر برای هر روز کافی است. فرزند شما خیلی خوب داستان تعریف می‌کند. از او بخواهید، همین داستانی را که به این خوبی تعریف می‌کند، برای شما بنویسد. به تعداد آدم‌ها، راه‌های مختلفی هم برای جذاب کردن نوشتن وجود دارد. مهم این است که یک فعالیت را در حد کم اما ثابت هر روز انجام دهید.

فرزندمان چگونه خوش خط تر شود؟

زمانی‌ که این تمرین را انجام می‌دهید به طور طبیعی بچه‌ها خوش‌خط‌تر خواهند نوشت. اگر شعر را مثلا از کتاب فارسی سال‌های بالاتر انتخاب کنید و از او بخواهید باحوصله بنویسد، مرتب و منظم‌تر خواهند نوشت. دفتر یادداشت را هم عمداً متوسط انتخاب کرده‌ایم که جلوی بزرگ و نامتناسب نوشتن بچه‌ها گرفته شود. از او بخواهید هر مصرع را در یک خط بنویسد. به این ترتیب خوش خط نوشتن را به تدریج یاد خواهد گرفت. منظور از خوش خط نوشتن، منظم‌تر و به سامان‌تر نوشتن است. کلمات همگی در یک حد باشند، یک کلمه را خیلی بزرگ یا خیلی کوچک ننویسد و همه به یک اندازه و مرتب باشند. زمانی‌که یک خط شعر باشد و با نگاه کردن از روی کتاب بنویسد باحوصله خواهد نوشت و اگر اجبار و تکلیفی برای نوشتن نداشته باشد، بی‌حوصله و بدخط نخواهد شد.

 امیدواریم بتوانید این روش را اجرا و در عمل به نتیجه برسید.