الگوی آموزشی دبستانک (یادگیری تلفیقی)

حافظ ادبیات و شعر ایران‌زمین، شعری دارد که بسیار زیباست.

از هر کرانه تیر دعا کرده‌ام روان

باشد در این میانه یکی، کارگر شود

همین مفهوم در طراحی و تدوین الگوی درسی دبستانک مورد استفاده قرار گرفته است. یعنی هر مبحث درسی را از ده الی بیست زاویه‌ی مختلف و با استفاده از واحد‌های گوناگون مطرح کرده‌ایم.

هر دانش‌آموزی به هر حال به یک یا دو یا چند واحد علاقه پیدا می‌کند و از همان زاویه (پنجره/ روزنه) وارد باغ وسیع دانش می‌شود. این شیوه می‌تواند مستقلا توسط خود معلمان و با شیوه‌های خاص خودشان (نه لزوما مطالب دبستانک) مورد استفاده قرار گیرد و معلم بتواند به نتایج بسیار بهتری برسد. علاوه بر درک عمیق‌تری که دانش‌آموز در آن مبحث می‌یابد (به دلیل نگاه از زاویه‌های مختلف به یک مبحث درسی)، هم‌چنین این امکان را می‌یابد که با کاربردهای مستقیم آن مبحث درسی در زندگی روزانه آشنا شود.

آموزش با دو نوع واحد‌های یادگیری

واحد‌های مورد استفاده در الگوی دبستانک دو دسته هستند:

واحد‌های درسی/ واحد‌های غیردرسی

واحد‌های درسی در هر فصل و اهداف هر یک از آن‌ها، به شرح زیر است:

آن‌چه تاکنون یاد گرفته‌ایم	مرور و یادآوری عناوین مطالب مرتبط به همان بحث در سال‌های قبل، ابزاری برای تسهیل پیش‌خوانی.
نقشه‌ی مفهومی	همه‌‌ی مطالب درسی از همان مبحث را برای ایجاد ساختمان منظم ذهنی در یک نگاه به دانش‌آموز عرضه می‌کند.
و اکنون یاد می‌گیریم که …	مرور دانش‌آموزان آمده است و فرض ما بر این است که دانش‌آموز مطالب این قسمت را در کتاب درسی خوانده است. اما قبل از آن نیز جنبه‌ی خودآموز دارد.
به این پرسش‌ها پاسخ دهید	پرسش‌هایی در سطح آسان و بر مبنای حیطه‌بندی‌های موثر به دست آمده از مطالعات جدید آموزشی.
و حالا به این پرسش‌ها پاسخ دهید	پرسش‌هایی در سطح متوسط بر مبنای همان حیطه‌بندی‌ها، اما با عمق بیشتر.
نیم‌ساعت معلمی	برای گذر قطعی از مرحله‌ی تثبیتِ دانشِ آموخته شده، زیرا تا چیزی را درس ندهیم، به طور واقعی یاد نمی‌گیریم.
بازترسیم نقشه‌ی مفهومی	برای گذر از مرحله‌ی تسلط بر دانشی که آموخته‌ایم.
و اکنون نوبت پاسخ به این پرسش‌ها است	پرسش‌هایی در سطح دشوارتر از دو دسته پرسش قبلی بر مبنای همان حیطه‌بندی‌ها.

واحدهای غیردرسی و اهداف هر یک از آن‌ها که سعی کرده‌ایم تا حد امکان جذاب و برای دانش‌آموز لذت‌بخش باشد به شرح زیر هستند:

بازی کنیم	بازی آموزشی	محتوای بازی مربوط به همان فصل است که اندکی آن موضوع را جذاب‌تر کند.
شعر	شش بیت شعر با موضوع همان فصل	همانند مورد قبل، محتوایش در جهت تلطیف همان موضوع است.
سواد خواندن	داستانی برگرفته از متون کهن، منطبق با موضوع همان فصل	ارتقای سواد خواندن بر مبنای حیطه‌بندی آزمون بین‌المللی پرلز. متن کهن برای استفاده‌ی دانش‌آموزان هر پایه‌ی درسی برای همان پایه ویرایش تطبیقی شده است.
جدول کلمات متقاطع	استفاده از کلمات کلیدی همان فصل برای یادآوری یا مرور	هر جدول کودکانه کلمات متقاطع با استفاده از تقاطع واژه‌ها سطح و نوع معلومات دانش‌آموز را ارتقا می‌دهد به نحوی که خود یکی یکی کشف کند.
یادگیری با نمایش	نمایشی کوتاه با موضوع همان فصل	ایجاد موقعیت کوچک درام برای زمینه‌سازی تعمیق آموخته‌ها.
پرسه در تاریخ	برش کوچک از واقعه‌ای بسیار ساده و بسیار مهم تاریخی	توسعه‌ی چشم‌انداز دانش‌آموز درباره‌ی آن موضوع و ایجاد زمینه‌ی به کارگیری آموخته‌های درسی.
فلسفیدن	متنی بر اساس موضوع همان فصل	ایجاد این باور که هر چیز را طور دیگر هم می‌توان دید و این کار یعنی کمک به تقویت تفکر و استدلال در دانش‌آموز.

علاوه بر این‌ها، در هر فصل، فضایی برای «یادداشت شخصی» پیش‌بینی شده است که دانش‌آموز در آن، با توجه به آموخته‌های قبلی و فعلی خود، برای یادگیری در آینده نیز هدف‌گذاری می‌کند.

بدیهی است که صرف استفاده از این واحدهای غیردرسی مثل داستان و نمایش و بازی و … ابتکار دبستانک نیست و بارها پیش از این به طور پراکنده یا مجموعه‌های محدود در کارهای دیگران نیز بوده است.

اما امتیاز الگوی دبستانک این است که:

الف- تعداد واحدها بسیار زیاد است و مرتبا هم بیشتر می‌شود.

ب- پوشش کامل روی همه‌ی مباحث درسی با همه‌ی این واحد‌ها داده شده است.

این کار مستلزم کار و صرف وقت و انرژی فراوانی بوده است که حد و حدودش را در جزوه‌ی بعدی (کاربردی کردن همه‌ی مباحث درسی) می‌بینید.

و مهم‌ترین وجه این است که در همه‌ی واحدهای درسی و غیردرسی به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که دانش‌آموز عادت کند از یادگیری لذت ببرد.

یک‌پارچگی و انعطاف الگوی دبستانک

الگوی درسی دبستانک که از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است، دارای ساختاری است که یک‌پارچگی و هم‌افزایی این قسمت‌ها را تامین می‌کند. هر یک از قسمت‌ها کارکردی دارند و مجموعه‌ی این کارکردها نیز هویتی مستقل و جهت‌دار به سوی یادگیری کامل آن مبحث دارد.

در عین حال، یکی از مزیت‌های الگوی مباحث درسی (مانند هر الگوی درسی پیشرفته‌ی دیگری) قابل‌انعطاف بودن آن است.

به این ترتیب که دانش‌آموزان و آموزگاران می‌توانند در صورت تمایلشان  از قسمت‌های معینی از الگو استفاده کنند نه همه‌ی آن. حتی می‌توانند فقط از یکی دو قسمت استفاده کنند.

در حالت کلی ما دو نوع کار با الگو را پیشنهاد می‌کنیم تا دانش‌آموزان و آموزگاران بتوانند بیشترین فایده را از آن ببرند.

نوع اول: استفاده‌ی کامل از الگو پیش‌رفتن طبق منطق آن در یکی از سه درس اصلی یا هرسه درس.

نوع دوم: کار طبق الگوی دیگر + کار با شش‌کتاب‌ها که هر کدام یکی از واحدها را برای هر سه درس پوشش می‌دهد.

شما بنویسید:

پاسخ این سوال را برای سرپرست گروه ارسال کنید و جزوه‌ی بعدی را دریافت کنید.

آیا هدف از یادگیری تلفیقی این است که دانش‌آموز حتما آن درس را از همه‌ی راه‌های ممکن یاد بگیرد؟ یا علاقه پیدا کردن به یک یا چند راه کافی‌ست؟ دلیل پاسختان را توضیح دهید.